Intercyza to umowa majątkowa zawierana przez małżonków, która pozwala zmodyfikować ustawowy ustrój wspólności majątkowej. Można ją zawrzeć zarówno przed ślubem, jak i w trakcie trwania małżeństwa. Dzięki niej małżonkowie mogą rozszerzyć, ograniczyć lub całkowicie wyłączyć wspólność majątkową. W artykule przedstawiamy rodzaje intercyzy, zasady ich działania oraz sytuacje, w których warto je rozważyć.
Co to znaczy intercyza i na czym polega?
Co to znaczy intercyza? To potoczne określenie umowy majątkowej małżeńskiej, regulowanej przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Na czym polega intercyza? Na zmianie domyślnego modelu wspólności majątkowej, który powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa. Intercyza pozwala stworzyć inne, dostosowane do potrzeb strony rozwiązania majątkowe.
Umowa intercyzy musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Może mieć charakter rozdzielności majątkowej lub modyfikować wspólność w sposób korzystny dla jednej lub obu stron. Co istotne, nawet po jej podpisaniu małżonkowie nadal mają obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny.
Rodzaje intercyzy przewidziane przez prawo
Obowiązujące przepisy wyróżniają cztery główne rodzaje intercyzy:
- rozdzielność majątkowa,
- rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków,
- rozszerzona wspólność majątkowa,
- ograniczona wspólność majątkowa.
Każdy z tych ustrojów ma określone skutki prawne – zarówno w trakcie trwania związku, jak i w razie rozwodu, separacji czy dziedziczenia. Poniżej omawiamy je szczegółowo.
Rodzaje rozdzielności majątkowej – podstawowe różnice
Rozdzielność majątkowa
Ustanowienie rozdzielności majątkowej oznacza, że każdy z małżonków zarządza wyłącznie swoim majątkiem. Wszystkie składniki nabyte po zawarciu intercyzy nie stają się majątkiem wspólnym. To rozwiązanie szczególnie korzystne w sytuacjach ryzyka finansowego, np. prowadzenia działalności gospodarczej przez jednego z małżonków.
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków
To bardziej elastyczna forma rozdzielności. Do czasu ustania związku małżonkowie posiadają odrębne majątki, jednak w chwili rozwodu lub śmierci jednego z nich dochodzi do wyrównania dorobków. Ma to na celu ochronę interesów małżonka, który z przyczyn rodzinnych nie miał możliwości gromadzenia majątku na równych zasadach.
Ten model chroni osoby, które np. rezygnują z kariery zawodowej na rzecz wychowywania dzieci, co jest częstym przypadkiem w praktyce małżeńskiej.
Rozszerzona i ograniczona wspólność majątkowa
Rozszerzona wspólność majątkowa
Rozszerzona wspólność majątkowa polega na objęciu wspólnością także przedmiotów, które normalnie należałyby wyłącznie do jednego z małżonków, np. składników majątku nabytych przed ślubem. Należy jednak pamiętać, że niektóre elementy – jak spadki, darowizny czy prawa niezbywalne – nie mogą zostać objęte wspólnością nawet na mocy intercyzy.
Rozszerzenie wspólności może mieć znaczenie np. w planowaniu dziedziczenia czy zabezpieczenia majątku wspólnego dla dzieci.
Ograniczona wspólność majątkowa
Ograniczona wspólność majątkowa polega na wyłączeniu ze wspólności określonych składników majątku. W ten sposób możliwe jest zachowanie większej niezależności finansowej przy zachowaniu wspólności w pozostałym zakresie. Często dotyczy to nieruchomości, działalności gospodarczej lub określonych inwestycji.
To kompromisowe rozwiązanie pomiędzy pełną wspólnością a całkowitą rozdzielnością majątkową.
Zmiana ustroju majątkowego – przywrócenie wspólności
Zawarcie intercyzy nie jest decyzją ostateczną. Małżonkowie mogą w każdej chwili zmienić ustrój majątkowy poprzez podpisanie nowej umowy intercyzy. Przykładowa intercyza może więc zarówno ustanawiać, jak i znosić rozdzielność majątkową.
Każda zmiana wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Dla przykładu, jeśli początkowo zawarto intercyzę w związku z planowaną działalnością gospodarczą jednego z małżonków, po ustaniu działalności można powrócić do wspólności ustawowej.
Podsumowanie – kiedy warto zawrzeć intercyzę?
Podjęcie decyzji o intercyzie powinno być poprzedzone analizą sytuacji majątkowej i życiowej obojga małżonków. Każda umowa intercyzy powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb – zarówno w zakresie ochrony majątku, jak i planowania przyszłości.
- Rodzaje intercyzy pozwalają na dużą elastyczność w kształtowaniu relacji finansowych.
- Zawarcie intercyzy jest możliwe zarówno przed, jak i po ślubie.
- Najczęściej wybierane rozwiązania to rozdzielność majątkowa i rozszerzona wspólność majątkowa.
Jeśli nie masz pewności, która forma będzie odpowiednia, warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie rodzinnym. Może on również przygotować intercyza wzór odpowiedni dla Twojej sytuacji życiowej i majątkowej.